του καπτ. Γεωργούλη
Τον τελευταίο καιρό παρατηρούνται πολλά περιστατικά συγκρούσεων και προσαράξεων όταν τα πλοία πλέουν σε περιορισμένα νερά, όπου η δυνατότητα ελιγμών είναι περιορισμένη. Η ανάλυση των ατυχημάτων και η συλλογή στοιχείων από τα VDR (Vessel Data Recorders) έδειξαν πολλά πλοία, ιδιαίτερα πλοία που συμπλέουν σε διαύλους πολύ αυξημένης κυκλοφορίας, να ακολουθούν ακριβώς το ίδιο ίχνος πορείας, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε πολύ μικρή απόσταση μεταξύ τους (0,1 του μιλίου) και να αλλάζουν πορεία στον δίαυλο στο ίδιο σημείο, με αποτέλεσμα ο κίνδυνος σύγκρουσης η προσάραξης προκειμένου να αποφύγουν τη σύγκρουση να είναι ιδιαίτερα αυξημένος.
Όταν τα πλοία σε στενούς διαύλους αναγκάζονται σε κοντινές προσεγγίσεις με άλλα πλοία, μπορεί να χρειαστεί να αλλάξουν πορεία με βίαιο τρόπο και με την ανάληψη πολύ υψηλού ρίσκου σε ό,τι αφορά τις πιθανότητες σύγκρουσης ή προσάραξης. Αυτά τα περιστατικά μπορεί να είναι πιο πιθανό να συμβούν κατά τη ναυσιπλοΐα σε περιοχές πολύ μεγάλης κυκλοφορίας (Στενά Σιγκαπούρης, Γιβραλτάρ, Βόσπορος), όπου πολλά πλοία χρησιμοποιούν σχέδια διέλευσης.
Κατά την εκπόνηση του σχεδίου πλου (passage plan), η σημερινή πολιτική που ακολουθείται και τελικά προτείνεται στους πλοιάρχους από διαχειριστές και ναυλωτές συνίσταται στη συντομότερη και ασφαλέστερη δυνατή πορεία μεταξύ του λιμανιού αναχώρησης μέχρι το λιμάνι προορισμού, η οποία τελικά εισάγεται στο σύστημα ηλεκτρονικών χαρτών (ECDIS) και τηρείται στη διάρκεια του ταξιδιού. Σε αυτό το σχέδιο πρέπει επίσης να ενσωματωθούν όλες οι πληροφορίες που αφορούν την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, όπως ρεύματα, παλίρροιες, αγκυροβόλια ανάγκης (emergency anchorages) και σημεία εγκατάλειψης του σχεδίου πλου (abort points).
Οι πλοίαρχοι και οι αξιωματικοί ναυσιπλοΐας κατά την εκπόνηση του σχεδίου πλου θα πρέπει να γνωρίζουν ότι σε πολυσύχναστα νερά κοντά σε ακρωτήρια, κοψίματα και εντός των Σχεδίων Διαχωρισμού Κυκλοφορίας, πολλά πλοία μπορεί να έχουν χαράξει ακριβώς την ίδια πορεία, με αποτέλεσμα κατά την εκτέλεση του σχεδίου πλου να βρίσκονται είτε συμπλέοντες (στις ζώνες διαχωρισμού κυκλοφορίας) είτε αντιπλέοντες (κατά την προσέγγιση σε διαύλους ή στενά) σε πολύ μικρή απόσταση μεταξύ τους και να αναγκάζονται σε αλλαγές πορείας σε περιορισμένα νερά.
Πρέπει, λοιπόν, κατά τον σχεδιασμό του πλου μέσα από περιορισμένα ύδατα ή εντός ζωνών διαχωρισμού της κυκλοφορίας, οι αξιωματικοί ναυσιπλοΐας να εξετάζουν τη δυνατότητα η πορεία που θα ακολουθήσει το πλοίο να μην είναι η συντομότερη αλλά αυτή που δίνει τη δυνατότητα ελιγμών στο πλοίο με μηδενικό όριο ανοχής του κινδύνου σύγκρουσης ή προσάραξης.
Η πρόσθετη απόσταση που θα διανύσει το πλοίο λόγω της παρέκκλισης είναι απίθανο να είναι σημαντική, ενώ στον αντίποδα ο κίνδυνος εμπλοκής του πλοίου σε περιπέτειες σύγκρουσης ή προσάραξης είναι σαφώς μεγαλύτερος. Τα πλοία πρέπει να εξετάζουν τη δυνατότητα να σχεδιάζουν τις πορείες τους ‒ειδικότερα τα σημεία αλλαγής πορείας (waypoints) κατά την προσέγγιση σε διαύλους ή στενά ή ζώνες θαλάσσιας κυκλοφορίας, όπου η κίνηση αναμένεται αυξημένη‒ σε σημεία όπου δεν θα βρεθούν να εκτελούν ελιγμούς μαζί με άλλα δέκα πλοία σε απόσταση αναπνοής όπου ο κίνδυνος για σύγκρουση η προσάραξη λόγω περιορισμένων υδάτων είναι μεγαλύτερος.
Βέβαια, ο σχεδιασμός είναι ίσως το ένα τέταρτο της επιτυχημένης διέλευσης του πλοίου από περιοχές με αυξημένη κυκλοφορία, αλλά δεν παύει να αποτελεί την αρχή μιας επιτυχημένης και ασφαλούς διέλευσης του πλοίου από τέτοιες περιοχές. Θα συμφωνήσουμε ότι η καλή οργάνωση της ομάδας γέφυρας, ο επαγγελματισμός των αξιωματικών στη διατήρηση του ελέγχου της κατάστασης, η ηγετική προσωπικότητα του πλοιάρχου και η εμπειρία του συνιστούν τα άλλα τρία τέταρτα της επιτυχίας, αλλά επίσης θα συμφωνήσουμε ότι, χωρίς τον απαραίτητο σχεδιασμό και την ενημέρωση όλης της ομάδας σχετικά με αυτόν, η ασφαλής διέλευση τίθεται υπό αμφισβήτηση, ακόμα και με τα ικανότερα στελέχη επί του πλοίου.
To παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στο τεύχος Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2023, των Ναυτικών Χρονικών.
Μπορείτε να αποκτήσετε το τεύχος Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2023, πατώντας εδώ.
Φωτό: David J. Phillip/AΠΕ-ΜΠΕ
