Τα θαλάσσια κύματα αποτελούν ένα σύνθετο φαινόμενο, που συναντούν καθημερινά οι ναυτικοί και του οποίου τα χαρακτηριστικά θα πρέπει να είναι ικανοί να κατανοήσουν. Τα ψηλότερα τμήματα των κυμάτων ονομάζονται κορυφές (crests) και τα ενδιάμεσα, χαμηλότερα τμήματα κοιλώματα (troughs).
Στα θαλάσσια κύματα, οι κορυφές είναι πιο στενές και απότομες συγκριτικά με τα κοιλώματα, με αποτέλεσμα η μέση στάθμη της επιφάνειας της θάλασσας να είναι λίγο χαμηλή από τη μέση απόσταση μεταξύ των κορυφών και των κοιλωμάτων. Η κατακόρυφη απόσταση μεταξύ κοιλώματος και κορυφής προσδιορίζει το ύψος (height) του κύματος, ενώ η οριζόντια απόσταση μεταξύ δύο διαδοχικών κορυφών προσδιορίζει το μήκος (length) του κύματος. Το χρονικό διάστημα που απαιτείται για τη διάβαση δύο διαδοχικών κορυφών από ένα σταθερό σημείο προσδιορίζει την περίοδο (period) του κύματος. Ως διεύθυνση (direction) του κύματος ορίζεται η διεύθυνση από την οποία έρχεται το κύμα. Το ανάπτυγμα του κύματος (fetch) αποτελεί την απόσταση που έχει διανύσει ένα κύμα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και υπολογίζεται σε ναυτικά μίλια, όπου ο άνεμος πνέει για ορισμένο χρόνο με σταθερή ένταση και διεύθυνση (διάρκεια πνοής ‒ duration). Η ταχύτητα του κύματος, δηλαδή η ταχύτητα με την οποία κινείται η κορυφή του, εκφράζεται σε κόμβους (knots). Η κατακόρυφη απόσταση μεταξύ της μέσης στάθμης του νερού και της κορυφής ή του κοιλώματος αντίστοιχα ονομάζεται εύρος (amplitude) του κύματος και ο λόγος (ύψος/μήκος) του κύματος ονομάζεται κλίση του κύματος.
Τα θαλάσσια κύματα προκαλούνται λόγω των άνεμων που πνέουν στην περιοχή γύρω από το πλοίο, ωστόσο συχνά συναντάται και η αποθαλασσία (swell), δηλαδή κύματα που προκαλούνται από τον άνεμο που πνέει σε πιο απομακρυσμένη περιοχή. Στην αποθαλασσία, οι κορυφές των κυμάτων δεν σκάνε και δεν ασπρίζουν. Με την πάροδο του χρόνου αποκτούν ελάχιστο ύψος, ενώ το μήκος τους αυξάνεται και, φτάνοντας στην ακτή, σβήνουν απότομα. Σε μια θαλάσσια περιοχή, τα κύματα και η αποθαλασσία μπορούν να έρχονται από ίδια ή και από διαφορετική κατεύθυνση, με αποτέλεσμα ο κυματισμός να μη συνάδει με τον επικρατούντα άνεμο. Τέλος, με την επιπρόσθετη παρουσία τυχόν ρευμάτων, ένα ρεύμα που έχει την ίδια διεύθυνση με το κύμα προκαλεί την αύξηση του μήκους και τη μείωση του ύψους του, ενώ εκείνο το ρεύμα που αντιτίθεται στην κίνηση του κύματος προκαλεί τα αντίθετα αποτελέσματα.
Οι πληροφορίες για το παραπάνω άρθρο αντλήθηκαν από το βιβλίο Ναυτική Μετεωρολογία (Γ’ Έκδοση), των Αικατερίνης Γ. Ψύχα & Μιχαήλ Π. Μηνογιάννη, Έκδοση Ιδρύματος Ευγενίδου 2020, σσ. 55-59.
Το βιβλίο Ναυτική Μετεωρολογία του Ιδρύματος Ευγενίδου είναι διαθέσιμο εδώ.
Τα αρχείο διδακτικών βιβλίων του Ιδρύματος Ευγενίδου είναι διαθέσιμο εδώ.
