του καπτ. Γεώργιου Γεωργούλη
Τα χύδην υγρά φορτία πετρελαίου, χημικών και φυτικών ελαίων αξίζουν συχνά πολύ περισσότερο από το δεξαμενόπλοιο που τα μεταφέρει. Εάν το φορτίο αλλοιωθεί, οι αξιώσεις (claims) μπορεί να είναι πολύ μεγάλες και ο ιδιοκτήτης του δεξαμενόπλοιου πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξει ότι η αλλοίωση δεν ήταν υπαιτιότητα του πλοίου. Μόνο με την προληπτική και ασφαλή δειγματοληψία του φορτίου πριν, κατά τη φόρτωση και την εκφόρτωση μπορεί ο πλοιοκτήτης να έχει στα χέρια του επαρκείς αποδείξεις. Μία από τις διαδικασίες δειγματοληψίας που εγγυάται την κάλυψη του πλοιοκτήτη από τυχόν απαιτήσεις είναι αυτή του δείγματος «των εκατομμυρίων δολαρίων» πριν από τη φόρτωση. Η παραπάνω δειγματοληψία μπορεί να μεταφέρει εύκολα τις αξιώσεις στο λάθος από την πλευρά της ξηράς.
Η πλύση των δεξαμενών σύμφωνα με τις οδηγίες αναγνωρισμένων φορέων περιορίζει στο ελάχιστο την πιθανότητα αλλοίωσης του φορτίου που πρόκειται να φορτωθεί από τα κατάλοιπα του προηγούμενου φορτίου στη δεξαμενή, ενώ η διαδικασία φόρτωσης πολλαπλών παρτίδων φορτίων διεξάγεται με ασφάλεια τουλάχιστον δύο επιστομίων (double valve segregation) για τα δεξαμενόπλοια που έχουν κοινό δίκτυο φόρτωσης. Για τα πλοία που διαθέτουν ξεχωριστό δίκτυο φόρτωσης για κάθε φορτίο σε κάθε δεξαμενή (deep well pumps system) δεν υπάρχει καμία πιθανότητα αλλοίωσης, πλην της περίπτωσης του ανθρώπινου λάθους.
Ωστόσο, ούτε η βέλτιστη διαδικασία πλυσίματος και καθαρισμού της δεξαμενής ούτε οι βέλτιστες λειτουργικές διαδικασίες μπορούν να εγγυηθούν ότι δεν μπορεί να συμβεί αλλοίωση του φορτίου λόγω υπαιτιότητας του πλοίου. Ούτε η χρήση τέτοιων διαδικασιών μπορεί να παρέχει τα πειστικά στοιχεία που απαιτούνται για την υπεράσπιση από μέρους του πλοιοκτήτη μιας απαίτησης αλλοίωσης του φορτίου. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσω δειγματοληψίας του φορτίου και ανάλυσης των δειγμάτων σε ανεξάρτητα εργαστήρια σύμφωνα με αναγνωρισμένα βιομηχανικά πρότυπα. Η δειγματοληψία πρέπει να γίνεται από κοινού με παρουσία και μαρτυρία όλων των εμπλεκομένων.
Οι πλοιοκτήτες διορίζουν τον δικό τους εξειδικευμένο και έμπειρο επιθεωρητή φορτίου να παρευρεθεί για την προστασία των συμφερόντων τους σε όλη τη διαδικασία φόρτωσης και εκφόρτωσης.
Όταν δεν έχει διοριστεί επιθεωρητής του πλοιοκτήτη για να παρακολουθήσει τη φόρτωση από κοινού με εκπρόσωπο του φορτωτή (shipper) ή του παραλήπτη (consignee), το πλήρωμα θα πρέπει να αναλάβει να παρευρίσκεται για να υπογράψει την κοινή έκθεση δειγματοληψίας και τις ετικέτες δειγμάτων ως μάρτυρες δειγματοληψίας.
Το πλήρωμα του πλοίου θα πρέπει κανονικά να θεωρεί απαραίτητο να διεξαγάγει δειγματοληψία μόνο του σε περιπτώσεις όπου δεν έχει διοριστεί ή δεν μπορεί να παρευρεθεί κανένας επιθεωρητής για οποιοδήποτε μέρος. Εάν το πλήρωμα έχει οποιαδήποτε αμφιβολία, θα πρέπει πάντα να παίρνει, να προετοιμάζει και να εξασφαλίζει το δικό του σύνολο δειγμάτων για λογαριασμό του πλοιοκτήτη.
Συχνά συμβαίνει στον υποπλοίαρχο να απαγορεύεται να παρευρεθεί στη δειγματοληψία μιας δεξαμενής στην ξηρά. Αυτός ο περιορισμός δεν ισχύει συνήθως για τους ανεξάρτητους επιθεωρητές και για τα δύο μέρη. Για να αποφευχθούν διαφωνίες, αυτό το δικαίωμα κοινής πρόσβασης θα πρέπει να έχει συμφωνηθεί στο ναυλοσύμφωνο.
Το δείγμα των εκατομμυρίων δολαρίων συλλέγεται στο σημείο σύνδεσης του πλοίου με την ξηρά (shipboard manifold). Το σχετικό επιστόμιο πρέπει να είναι κλειστό και το δείγμα πρέπει να το πάρουμε από το εξωτερικό σημείο αποστράγγισης (outboard drain). Εάν η ανάλυση αυτού του δείγματος δείξει ότι το φορτίο στην ξηρά ήταν αλλοιωμένο ή «εκτός προδιαγραφών» πριν από τη φόρτωση, ο πλοιοκτήτης του δεξαμενόπλοιου έχει απαλλαγεί από κάθε ευθύνη. Αυτός είναι και ο λόγος που το δείγμα λέγεται και «δείγμα εκατομμυρίων δολαρίων». Παρέχει τις αποδείξεις, ότι το φορτίο που πέρασε στο πλοίο και στη νομική ευθύνη του πλοιοκτήτη για τη φροντίδα του ήταν ήδη αλλοιωμένο ή εκτός προδιαγραφών. Αμέσως μετά την έναρξη της φόρτωσης και όταν η στάθμη στις δεξαμενές απέχει ένα πόδι από τον πυθμένα, λαμβάνεται το δείγμα του «πρώτου ποδιού», για να προσδιοριστεί με ανάλυση εάν υπάρχει αλλοίωση του φορτίου στο πλοίο στο ξεκίνημα της φόρτωσης.
Η δειγματοληψία «πρώτου ποδιού» παρέχει ένα ισχυρό εργαλείο απέναντι σε απαιτήσεις, αλλά είναι χρονοβόρα και για τους φορτωτές και τους ναυλωτές. Οι πλοιοκτήτες όμως πρέπει να επιμένουν στην εφαρμογή της διαδικασίας του «πρώτου ποδιού», ειδικά όταν φορτώνουν παράγωγα πολύ υψηλής αξίας (jet fuels).
Με το πέρας της φόρτωσης, λαμβάνεται δείγμα από κάθε φορτωμένη δεξαμενή για να προσδιοριστεί η κατάσταση του φορτίου. Τα δείγματα που λαμβάνονται από κάθε δεξαμενή συχνά αναμειγνύονται αναλογικά, για να δημιουργηθεί ένα σύνθετο δείγμα για ανάλυση.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου – Ιουλίου των Ναυτικών Χρονικών.
Αποκτήστε το τεύχος Ιουνίου – Ιουλίου, πατώντας εδώ.
