του καπτ. Γεωργίου Γεωργούλη
Ο σημαντικός ρόλος των πρακτικών διαχείρισης στην ασφαλή λειτουργία των πλοίων έχει πλέον αναγνωριστεί από όλους τους φορείς στη ναυτιλιακή βιομηχανία. Η Γενική Συνέλευση του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού ζήτησε από τη Ναυτιλιακή Επιτροπή Ασφάλειας (Maritime Safety Committee ‒ MSC), με την απόφαση A.596(15), να αναπτύξει, με διαδικασίες επείγοντος, κατευθυντήριες γραμμές (guidelines) σχετικά με τη διαχείριση των πλοίων και των γραφείων, οι οποίες να συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα εργασίας τόσο της Ναυτιλιακής Επιτροπής Ασφάλειας όσο και της Επιτροπής Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (Maritime Environment Protection Committee – MEPC) για να ενσωματωθεί στον Διεθνή Κώδικα Διαχείρισης Ασφάλειας (ISM Code). Ο κώδικας ISM αναπτύχθηκε από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό για να παράσχει στη ναυτιλιακή βιομηχανία διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα για την ασφαλή διαχείριση και λειτουργία των πλοίων και την πρόληψη της ρύπανσης. Αρχικά εγκρίθηκε ως το ψήφισμα A. 741(18) και αργότερα ενσωματώθηκε στο κεφάλαιο IX της σύμβασης SOLAS και έγινε πλέον υποχρεωτικός για τα δεξαμενόπλοια, τα χημικά, τα πλοία μεταφοράς υγροποιημένων αερίων (φυσικού και πετρελαίου) και τα ταχύπλοα φορτηγά 500 μεικτά χωρητικότητας και άνω, και για επιβατηγά πλοία, συμπεριλαμβανομένων των επιβατηγών ταχύπλοων, από την 1η Ιουλίου 1998.
Άλλα φορτηγά πλοία και αυτοκινούμενες κινητές μονάδες γεώτρησης ανοικτής θαλάσσης (MODUs) χωρητικότητας 500 τόνων και άνω, έπρεπε να συμμορφωθούν έως την 1η Ιουλίου 2002.
Άλλα πρότυπα ποιότητας στη διαχείριση έχουν αναπτυχθεί, ιδίως τα ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001 και ISO 50001, τα οποία δεν είναι εξειδικευμένα για τη ναυτιλιακή βιομηχανία και τα οποία αφορούν πρακτικές διαχείρισης υπό το πρίσμα του ελέγχου της ποιότητας, των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, της ενεργειακής απόδοσης και της επαγγελματικής υγείας. Αυτά τα πρότυπα, αν και δεν είναι ειδικά για τη ναυτιλιακή βιομηχανία, παρέχουν χρήσιμες οδηγίες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διαχείριση των ναυτιλιακών επιχειρήσεων και στη λειτουργία πλοίων, για την περαιτέρω ενίσχυση των ήδη εφαρμοσμένων συστημάτων διαχείρισης.
Οι γενικές αρχές του συστήματος διαχείρισης που υπάρχουν στον κώδικα ISM, ενσωματώνονται με τα συστήματα ποιότητας ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001 και ISO 50001.
Οι παραπάνω οδηγίες ενσωματώνουν επίσης τις αναθεωρήσεις που προσδιορίζονται στο πρότυπο ISO 50001:2018 και ISM 2018. Επιπλέον, οι απαιτήσεις του OHSAS 18001 αντικαταστάθηκαν με το ISO Πρότυπο 45001:2018. Η σωστή εφαρμογή αυτών των απαιτήσεων θα βοηθήσει την εταιρεία να εφαρμόσει συστήματα με βάση τον κίνδυνο και να καθιερώσει ελέγχους κατά περίπτωση.
Ο νηογνώμονας ABS εξέδωσε έναν οδηγό, απευθυνόμενο στη ναυτιλιακή βιομηχανία, ως εργαλείο για τη βελτίωση των πρακτικών ασφαλείας στη θαλάσσια διαχείριση και λειτουργία των πλοίων, στην πρόληψη της ρύπανσης και στη βελτιωμένη ενεργειακή απόδοση.
Ο Οδηγός για Συστήματα Ναυτιλιακής Διαχείρισης έχει αναπτυχθεί με στόχο την παροχή βοήθειας σε πλοιοκτήτες, διαχειριστές για τη βελτίωση της ασφάλειας, του περιβάλλοντος και της ενεργειακής απόδοσης στη διαχείριση και στη λειτουργία πλοίων. Αυτός ο οδηγός παρέχει στη ναυτιλιακή βιομηχανία ένα μοντέλο για εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης, που καλύπτει αυτά τα βασικά ζητήματα και προορίζεται για χρήση από εταιρείες που εκμεταλλεύονται όλους τους τύπους πλοίων.
Οι απαιτήσεις αυτού του οδηγού έχουν προέλθει σε μεγάλο βαθμό από τις αρχές του συστήματος ορθής διαχείρισης αντικατοπτρίζεται στις απαιτήσεις των:
● Κώδικας ISM ‒ Διεθνής Κώδικας Διαχείρισης για την Ασφαλή Λειτουργία Πλοίων και για την Πρόληψη της Ρύπανσης (γνωστή και ως «Διεθνής Κώδικας Διαχείρισης Ασφάλειας»)
● ISO 9001:2015 ‒ Συστήματα διαχείρισης ποιότητας
● ISO 14001:2015 ‒ Συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης
● ISO 50001:2018 ‒ Συστήματα διαχείρισης ενέργειας
● ISO 45001:2018 ‒ Συστήματα διαχείρισης υγείας και ασφάλειας στην εργασία
Αν και ο οδηγός έχει αναπτυχθεί κυρίως ως μοντέλο συστήματος διαχείρισης για την επαγγελματική υγεία, την ασφαλή λειτουργία, την πρόληψη της ρύπανσης, τη διατήρηση του περιβάλλοντος και τις βελτιωμένες επιδόσεις στην ενέργεια, ενώ η διαχείριση ποιότητας εστιάζει κυρίως σε ενίσχυση της ικανοποίησης των πελατών και ενθάρρυνση της εκπλήρωσης των απαιτήσεων των πελατών για ποιότητα, η εφαρμογή των αρχών ποιότητας τελικά μπορεί να έχει σημαντικό θετικό αντίκτυπο στην επίτευξη στόχων στους τομείς της ασφάλειας και της περιβαλλοντικής διαχείρισης.
Η υποχρεωτική πλέον εφαρμογή των συστημάτων ποιότητας, ενσωματωμένων στο σύστημα ασφαλούς διαχείρισης των επιχειρήσεων, θέτει νέες απαιτήσεις τήρησης νέων διαδικασιών (γραφειοκρατικών περισσότερο) και θα προσθέσει φόρτο εργασίας στον ήδη επιβαρυμένο φόρτο εργασίας των ναυτικών στο πλοίο. Με την ελπίδα το αποτέλεσμα της ενσωμάτωσης να είναι αποδοτικότερο από την αναστάτωση που θα προκαλέσει, πρέπει να είμαστε θετικοί επί της αρχής της εφαρμογής αυτής της ενσωμάτωσης.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στο τεύχος Οκτωβρίου 2022, των Ναυτικών Χρονικών.
Μπορείτε να αποκτήσετε το τεύχος, πατώντας εδώ
