Η ναυτιλία στην ελληνική τέχνη

0

Δεν είναι λίγες οι φορές που η θάλασσα έχει αποτελέσει έμπνευση για καλλιτέχνες. Η απόδοση του υγρού στοιχείου εμφανίζεται συχνά, ιδιαίτερα σε δημιουργίες του 19ου και του 20ου αιώνα και η θαλασσογραφία έχει να παρουσιάσει εξαιρετικά δείγματα πολύ σημαντικών Ελλήνων ζωγράφων.

Αναμφίβολα, «πατέρας» της ελληνικής θαλασσογραφίας είναι ο Κωνσταντίνος Βολανάκης (1837-1907), εκπρόσωπος του ακαδημαϊκού ρεαλισμού της Σχολής του Μονάχου, ο οποίος απεικόνισε με αξιοθαύμαστη παραστατικότητα τη γαλήνια ατμόσφαιρα καθημερινών σκηνών στο λιμάνι, αλλά και ιστορικά ναυτικά γεγονότα με απίστευτη δύναμη και ένταση. Διάσημα έργα του, η Πυρπόληση της Τουρκικής Ναυαρχίδας, η Πυρπόληση Τουρκικής Φρεγάτας (Ναυτικό Μουσείο, Πειραιάς) και η Ναυμαχία της Σαλαμίνας, (Αρχηγείο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, Αθήνα).

Ο Ιωάννης Αλταμούρας (1852-1878) στην πολύ σύντομη ζωή του, στρεφόμενος προς τον ιμπρεσιονισμό, δημιούργησε μία σειρά έξοχων ατμοσφαιρικών έργων, μεταξύ των οποίων το λιμάνι της Κοπεγχάγης και το Καΐκι στις Σπέτσες, που ανήκουν στις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης. Άλλος σημαντικός εκπρόσωπος της ομάδας των Ελλήνων θαλασσογράφων είναι ο Βασίλειος Χατζής (1870-1915), ο οποίος έζησε στην Πάτρα και εμπνεύσθηκε από το λιμάνι της. Διακρίθηκε για τις πολεμικές θαλασσογραφίες που έφτιαξε κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων κατά παραγγελία της ελληνικής κυβέρνησης. Ανάμεσά τους, η Ναυμαχία της Έλλης και ο Στόλος του Αιγαίου σε Βραδινή Περιπολία (Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος). Ειδική αναφορά αξίζουν τα θαλασσινά τοπία του Μιχάλη Οικονόμου, ζωγράφου του μεσοπολέμου, με έργα ονειρικής ατμόσφαιρας, γεμάτα συναισθηματισμό και λυρισμό.

Μπορεί να μην χαρακτηρίζονται αμιγώς «θαλασσογράφοι», ωστόσο το εικαστικό έργο τους περιλαμβάνει εξαιρετικά δείγματα απεικόνισης του υγρού στοιχείου.

Ποιος μπορεί να μείνει ασυγκίνητος απέναντι στη Βάρκα με Πανί και το Φάρο του Νικόλαου Λύτρα, στο Τοπίο Παραθαλάσσιο του Κωνσταντίνου Μαλέα, στο Λιμάνι της Καλαμάτας του Κωνσταντίνου Παρθένη, το Γαλλικό Στόλο και τη Βάρκα στο Λιμάνι του Σπύρου Βασιλείου, το Νερό του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, τον Πειραιά του Αγήνορα Αστεριάδη και φυσικά τα τοπία του Κώστα Τσόκλη και του Παναγιώτη Τέτση. *

*Τα περίσσοτερα από τα προαναφερθέντα έργα εκτίθενται στην Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, που λόγω εργασιών επέκτασης παραμένει κλειστό. Τμήμα της συλλογής, παρουσιάζεται στην Εθνική Γλυπτοθήκη (Αλσος Στρατού, Γουδή).

Έργα του Κώστα Τσόκλη έχουν εκτεθεί στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), του Παναγιώτη Τέτση στο μουσείο-οικία του στην Υδρά και έργα του Σπύρου Βασιλείου στο «Μουσείο-Αtelier Σπύρος Βασιλείου».