Τα Ναυτικά Χρονικά, στο τεύχος της 15ης Φεβρουαρίου 1962, προχώρησαν σε ένα εκτεταμένο αφιέρωμα με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών από την κατασκευή και την υιοθέτηση της πρώτης μηχανής diesel για εμπορικά πλοία.
Στο αφιέρωμα αυτό, το περιοδικό παρουσίασε την ιστορία του πλοίου «Selandia», το οποίο κατασκευάστηκε το 1912 για λογαριασμό της δανικής East Asiatic Company στα ναυπηγεία Burmeister & Wain (B&W). Τα Ναυτικά Χρονικά χαρακτηρίζουν το πλοίο ως το «πρώτον δηζελοκίνητον ωκεανοπόρον πλοίον».
Σε ό,τι αφορά την ιστορία των μηχανών diesel, o Γερμανός εφευρέτης Rudolf Diesel έλαβε το 1892 το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το σχέδιο ενός νέου τύπου μηχανής, η οποία έκτοτε φέρει το όνομά του. Η εφεύρεση αυτή κατέστησε δυνατή μια πολύ πιο αποδοτική αξιοποίηση του καυσίμου σε σύγκριση με κάθε προηγούμενη θερμική μηχανή, καθώς η μηχανή diesel είχε θερμική απόδοση 34% του καυσίμου έναντι 15% της θερμικής απόδοσης ατμομηχανής και 23% εκείνης της βενζινομηχανής.
Το 1898, η B&W, με επικεφαλής τον Ivar Knudsen, απέκτησε το δικαίωμα κατασκευής της εν λόγω μηχανής, με το πρώτο πρωτότυπο να κατασκευάζεται το ίδιο έτος. Θα έπρεπε όμως να φτάσουμε στο 1903 για μια πιο σοβαρή παραγωγή. Οι δέκα πρώτες μηχανές κατασκευάστηκαν το 1904 και προορίζονταν για σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που ιδρύονται εκείνη την περίοδο στη Δανία.
Μέσα στα επόμενα χρόνια, ο Ivar Knudsen θα εργαζόταν πυρετωδώς για την ανάπτυξη μηχανών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την πρόωση πλοίων. Μικρά σκάφη που κινούνταν με δηζελομηχανές είχαν ήδη κατασκευαστεί, αλλά ο διευθυντής της Burmeister & Wain απέβλεπε στον σχεδιασμό μιας μεγάλης μηχανής diesel, η οποία θα μπορούσε να εξυπηρετήσει πλόες σε όλους τους ωκεανούς του πλανήτη.
Στο όραμά του αυτό, θα είχε την υποστήριξη του ιδρυτή της East Asiatic, Hans Niels Andersen, ο οποίος είχε αντιληφθεί ότι ο σχεδιασμός μιας μεγάλης «ναυτικής μηχανής» θα μπορούσε να αποτελέσει πραγματική επανάσταση για τις διά θαλάσσης μεταφορές.
Υπό αυτό το πρίσμα, στις 5 Δεκεμβρίου 1910 υπογράφηκε η συμφωνία μεταξύ B&W και East Asiatic για τη ναυπήγηση του πρώτου ωκεανοπόρου πλοίου εφοδιασμένου με μηχανή diesel, με ένα δεύτερο αδελφό πλοίο να ακολουθεί λίγο αργότερα. Ως απότοκο αυτής της συμφωνίας, το φθινόπωρο του 1911 καθελκύστηκε από τα ναυπηγεία της B&W στο Refshaleøen της Κοπεγχάγης το δηζελοκίνητο φορτηγό «Selandia». Διέθετε χωρητικότητα 7.400 dwt και ήταν εφοδιασμένο με δύο οκτακύλινδρες τετράχρονες μηχανές, ικανές να αναπτύξουν δύναμη 1.800 ίππων σε 140 στροφές το λεπτό.
Τα καύσιμα του νεότευκτου δηζελόπλοιου αποθηκεύονταν στα διπύθμενα του πλοίου και επαρκούσαν για πλου 30.000 ναυτικών μιλίων. Κατά τις πρώτες ημέρες του 1912 θα ξεκινούσαν οι δοκιμές του πλοίου, με τους χειρισμούς να αποδεικνύονται εύκολοι. Η ταχύτητά του κατά τις δοκιμές διατηρήθηκε μεταξύ 11 και 12 κόμβων. Στις 17 Φεβρουαρίου, το «Selandia» θα παραδιδόταν στην East Asiatic Company, με την πλοιοκτήτρια εταιρεία να πραγματοποιεί κάποια σύντομα ταξίδια επιδείξεως με προσκεκλημένους από τον βασιλικό οίκο της Δανίας αλλά και ξένους τεχνικούς.
Στις 22 Φεβρουαρίου 1912, το «Selandia» θα απέπλεε από την Κοπεγχάγη για το παρθενικό του ταξίδι προς την Μπανγκόκ μέσω Λονδίνου. Σε κάθε λιμένα που επισκεπτόταν, το πλοίο τύγχανε ενθουσιώδους υποδοχής, ενώ κατά την παραμονή του στο Λονδίνο το επισκέφθηκε ο Winston Churchill, ο οποίος τότε υπηρετούσε ως Πρώτος Λόρδος του Ναυαρχείου (First Lord of the Admiralty). Το «Selandia» θα έφτανε στον τελικό του προορισμό στις 20 Απριλίου, χωρίς να συναντήσει κάποιο εμπόδιο. Οι μηχανές του εξετάστηκαν επιμελώς κατόπιν λειτουργίας 980 ωρών και την 1η Μαΐου απέπλευσε για την Κοπεγχάγη, όπου και έφτασε στις 26 Ιουνίου.
Κατά τη διάρκεια των πρώτων 25 ετών της λειτουργίας του πλοίου, το «Selandia» κάλυψε απόσταση ίση με 55 φορές τη διάμετρο της Γης.
Παρότι το «Selandia» δεν ήταν ούτε το μεγαλύτερο ούτε το ταχύτερο σκάφος, αποτέλεσε σημείο-σταθμό στα χρονικά της παγκόσμιας ναυτιλιακής βιομηχανίας, καθότι έφερε επανάσταση στην τεχνολογία πρόωσης των πλοίων.
Ενδεικτικό της επιρροής που είχε η επιτυχημένη υιοθέτηση μηχανών diesel για την πρόωση του «Selandia» είναι το γεγονός ότι μέχρι το 1939 η χωρητικότητα του παγκόσμιου στόλου σε πλοία με μηχανές diesel ξεπερνούσε τα 12.000.000 dwt, όπως παραθέτουν χαρακτηριστικά τα Ναυτικά Χρονικά στο αφιέρωμά τους.
Μπορείτε να διαβάσετε το αφιέρωμα των Ναυτικών Χρονικών στο «Selandia» εδώ.
Η ψηφιοποίηση του αρχείου των τευχών των Ναυτικών Χρονικών από το 1931 έως το 1983 είναι μια ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ευγενίδου, στη μνήμη της Μαριάνθης Σίμου.
